Zbąszynek, kolej i ja - Ewolucja powstania kolei w Zbąszynku

Ewolucja powstawania połączeń kolejowych w Zbąszynku

w wyniku utworzenia granicy polsko-niemieckiej w 1920 roku.

Uwzględnienie tymczasowego połączenia magistrali Berlin - Warszawa z Międzyrzeczem,

przez specjalnie utworzoną tymczasową stację Kosieczyn.

Mapa topograficzna z 1898 roku, pokazuje, że na linii kolejowej Poznań - Rzepin prowadzi jeszcze szlak jednotorowy. Pomiędzy stacją Szczaniec a Zbąszyniem na wysokości, której w 1923 roku powstał Zbąszynek ( 8. 3. kilometra od Szczańca i 5 .4 od Zbąszynia ) znajduje się droga prowadząca z Dąbrówki do Zbąszynka ( dawniej do Kosieczyna ) na której dopiero po rozpoczęciu prac związanych z budową Zbąszynka położono asfalt . W odległości około 1 kilometra od szosy "dąbrowieckiej" w kierunku zachodnim, znajdowała się „mijanka” - peron o długości około 1 kilometra, która funkcjonowała do lat dwudziestych, to jest do chwili położenia drugiego toru - tor dodatkowy był położony po stronie północnej. W odległości dwóch kilometrów na wschód od szosy tuż przy torze, po jego północnej stronie, znajduje się budynek z czerwonej cegły istniejący już przed 1898 rokiem ( linia kolejowa została wybudowana w 1970 roku ), który w początkowym okresie spełniał rolę posterunku dróżniczego, natomiast dopiero kiedy w związku z powstałą granicą Polsko - Niemiecką musiano w 1920 roku wybudować odnogę do Międzyrzecza od strony północno - wschodniej poszerzono go o dobudówkę i od tego czasu pełnił on rolę posterunku odgałęźnego w kierunku Międzyrzecza, łącząc ostrym łukiem o długości 1.26 kilometra prostopadle położone względem siebie tory "berliński" z Międzyrzeckim.
Do chwili, oddania do użytku stacji Zbąszynek a z nim odcinek toru o długości 3.200 metrów, który połączył nowo powstały dworzec ze starym torem, z Międzyrzecza, prowadzącym zaraz po jego oddaniu w 1885 roku bezpośrednio do Zbąszynia ( odległość między Zbąszyniem a Dąbrówką wynosiła - 7,2 km. ), natomiast w latach 1923 – 1930 ze Szczańcem, utworzono przy nim przystanek osobowy o nazwie KOSIECZYN, który zapewniał komunikację pierwszym mieszkańcom nowopowstającego osiedla
W rozkładzie jazdy z 1920. roku przystanek Kosieczyn , nie jest jeszcze ujęty gdyż wzmianka o Zbąszynku miała miejsce dopiero w 1923 roku, natomiast ruch pomiędzy Szczańcem a Dąbrówką odbywał za pośrednictwem świeżo powstałego odcinka toru powstałego w 1920 roku.
Dzięki świeżo utworzonemu połączeniu Świebodzin miał połączenie z Międzyrzeczem, który pełnił wtenczas rolę miasta powiatowego, co oszczędziło niemocą dodatkowych komplikacji, związanych z wjazdem Niemców na terytorium obcego państwa celem dotarcia do Międzyrzecza. Ponieważ po stronie Polskiej wjazd do Międzyrzecza nie stał się już nie potrzebny, stary wjazd od strony Zbąszynia zdemontowano już w 1923 roku Tymczasowy przystanek nosił nazwę położonego dalej terytorialnie Kosieczyna, natomiast niepołożonej nie daleko terytorialnie wioski Dąbrówka, ponieważ gruntu pod budowę Zbąszynka użyczyły Kosieczyn i Chlastawa. Tymczasowy przystanek osobowy funkcjonował 7. 06. 1885. lat, tj. od 1923 do 1930 roku. Wyżej wspomniany przystanek Kosieczyn był położony 8, 3. kilometra od Szczańca w kierunku wschodnim , przylegając od strony zachodniej, do szosy , która z początku j jeszcze jako droga ( asfalt położono dopiero w latach dwudziestych ) łączyła wioski Kosieczyn i Dąbrówkę, natomiast. Dzisiaj łączy ona jedynie Dąbrówkę ze Zbąszynkiem. Torowisko opisywanej stacyjki rozciągało się na długości jednego kilometra.
Warto wspomnieć, że jeden z budynków położony obok szosy Dąbrowieckiej, powstały tuż przy byłym peronie, został wybudowany w przedziale lat 1921 – 1939, co wiązało się ściśle z terminem rozpoczęcia prac dotyczących budowy Zbąszynka.
Ponadto powyższa hipotezę potwierdza fakt, że brama wjazdowa na teren wspomnianej posesji, wychodzi bezpośrednio na były peron, „miedzyrzecki”, co wyraźnie potwierdza przypuszczenie, że wspomniany budynek służył kolei.
Ostatni pociąg po tymczasowo powstałym łuku przejechał 14. 08. 1930 roku. Tuż koło wspominanego budynku położono tory bocznicowe, oraz utworzono, bazę rozładunkową niezbędną przy budowie świeżo powstającego dworca i miasta granicznego, jakim był, Zbąszynek. Tuż obok wyżej wspomnianego budynku ceglastego, po jego wschodniej stronie prostopadle do torów przechodzi droga, która dawniej łączyła bezpośrednio Chlastawę z Dąbrówką, natomiast po oddaniu Zbąszynka prowadzi tylko z Dąbrówki do Zbąszynka. Pomiędzy wspomnianą drogą a szosą dąbrowiecką, powstało niemieckie osiedle jakim jest Zbąszynkiem. W miejscu, gdzie wymieniona droga od strony Zbąszynka dochodziła do traktu kolejowego, tuż przed torowiskiem tymczasowej stacji Kosieczyn, po jej prawej i lewej stronie znajdowały się żelbetonowe słupki pełniące kiedyś rolę informacyjnych. Pierwotne połączenie trasy Poznań - Berlin z Międzyrzeczem miało miejsce przez Zbąszyń. Linię Zbąszyń - Międzyrzecz o łącznej długości 31. 26. kilometra, oddano do użytku - 01. 06 . 1885. Z chwilą połączenia Zbąszynka z Międzyrzeczem 14. 08. 1930 roku, nowo wybudowanym odcinkiem toru, wyżej wspomniane połączenie stało się niepotrzebne, przystanek Kosieczyn zamknięto natomiast łuk łączący główny trakt kolejowy z Międzyrzeczem rozebrano.
Stary tor " berliński " został przecięty w poprzek, nowopowstałym odcinkiem łączącym Zbąszynem z Międzyrzeczem, i ostatecznie go rozebrano. Towarową część dworca oddano do eksploatacji w pierwszej kolejności, w odróżnieniu od dworca osobowego, który utworzono później z uwago na drugorzędną jego rolę porównaniu do konieczności przewozu towarów niezbędnych dla funkcjonowania gospodarki Niemiec. Powyższe potwierdzają zewnętrzne elewacje budynków ( nastawni ), które w obrębie dworca towarowego wykonane są z cegły klinkierowej w odróżnieniu od ścian obiektów usytuowanych na terenie części osobowej gdzie widnieją już jako otynkowane. Dworzec towarowy obsługiwany jest przez następujące nastawnie: ZK - 2 - zamkniętą w roku 2004., ZK – 11, ZK - 12 - nieczynna - do dziś widnieje na niej przebijający niemiecki napis " Neu Bentschen „, ZK - 13, - leżącą w centrum dworca rozrządowego, obsługującą górkę rozrządową, ZK - 14 - nieczynna, ZK - 15, ZKB - dysponująca towarowa, która jak na ówczesne czasy wyposażona była w wysoko uszeregowane wyposażenie techniczne. Osobowa część dworca jest obsługiwana przez następujące nastawnie: ZK - 1, ZKA - dysponująca osobowa. Postępująca od niedawna stopniowa likwidacja nastawni ma związek z posuwającą się do przodu agonią kolei oraz stopniowym ograniczaniem zakresu czynności dworca. Od strony Zbąszynia wjazd na teren dworca osobowego odbywa się za pośrednictwem posterunku odgałęźnego ( nastawni ) „CHLASTAWA" , której elewacja zewnętrzna podobnie jak pozostałych tego typu obiektów występujących w obrębie dworca osobowego jest otynkowana,
Powyższe potwierdza, że wykonano ją jednocześnie z pozostałymi obiektami powstałymi w drugim etapie budowy dworca. Podobnie z kierunku ze Świebodzina taką samą rolę odgrywa posterunek., DĄBRÓWKA „. Oddzielnym tematem jest nieczynna od powojny nastawnia położona na końcu części północno-wschodniej dworca towarowego, która zaraz po wojnie była oznaczona jako ZK - 10. Jeszcze dzisiaj na jej bocznej elewacji bez trudu możemy dostrzec duży wyraźny spełniający identyczną rolę skrót literowy " Ngn "
( Neu Bentschen guter nord ), co w przetłumaczeniu z niemieckiego oznacza " Zbąszynek północny towarowy". W obrębie jej działania odbywał się tak zwany rozrząd płaski, który charakteryzuje się tym, że formowanie pociągów towarowych odbywa się bez uczestnictwa górki rozrządowej. Miało to miejsce jeszcze przed oddaniem eksploatowanej do dzisiaj górki rozrządowej. Podczas wzmożonych przewozów towarowych, krótki czas zarówno tutaj jak i w obrębie działania nowej górki rozrządowej, ruch odbywał się jednocześnie. Około jednego kilometra w kierunku północno - wschodnim jeszcze do niedawna można było dostrzec zachowany dwuramienny sygnał charakterystyczny dla miejsca gdzie odbywa się rozrząd, co potwierdza, że powyższe przypuszczenia są zgodne z ówczesnym stanem rzeczywistym. Wyżej wspomniany znak był tutaj starej generacji. Na terenie obecnej górki rozrządowej sygnał spełniający wspomnianą rolę jest już "nowoczesny„, tj. świetlny.